Jak wybrać miejsce pod winnicę? Nasłonecznienie, ukształtowanie terenu, woda i gleba, to podstawowe czynniki rozstrzygające o powodzeniu lub porażce w uprawie winorośli.
Interpretacja badań gleby
Przeprowadziłeś już pierwsze własne badania gleby. Otrzymałeś wyniki badań pobranych wcześniej próbek gleby. Być może dostałeś również zalecenia nawozowe z Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej. U mnie ostatnie badania wyglądały tak:
Jak interpretować badania laboratoryjne
Przyjrzyjmy się bliżej powyższym wynikom badań i zaleceniom nawozowym.
Z badania składu granulometrycznego wiemy, że nasza gleba to w badanych warstwach piasek słabogliniasty bądź piasek. Z tabeli Ciężkość gleby odczytujemy, że nasza gleba należy do klasy gleb lekkich. Ta klasyfikacja będzie nam dalej potrzebna przy określaniu poziomu zawartości substancji odżywczych.
Przyjrzyjmy się następnie wynikom pomiarów pH. W zależności od głębokości poboru próbek wartość pH waha się od 6-6,5. Dla zastosowanej metody pomiaru w roztworze KCl, z tabeli Podział gleb w zależności od pH odczytujemy, że nasza gleba ma odczyn lekko kwaśny. Zalecania nawozowe wskazują, że jest to odczyn nieodpowiedni dla winorośli i zalecają wapnowanie w ilości 500 kg CaO/ha w celu osiągnięcia pH na poziomie 6,7-7,1. Zalecenia te różnią się od zaleceń ujętych w tabeli Poziom zawartości substancji odżywczych, opartej na źródłach niemieckich i austriackich, z których korzystam. Zgodnie z tymi zaleceniami parcela, na której uprawiam winorośl, nie wymaga korekty pH.
Poza tym różne odmiany winogron mają różne wymagania co do odczynu gleby. Przykładowo: Vitis vinifera – pH 6,5-7,2; mieszańce złożone – pH 6,0-6,5; mieszańce francusko-amerykańskie pH 5,0-5,5. Ponieważ w naszej winnicy mamy głównie mieszańce złożone, zbadana wartość pH nie wymaga korekty.
Jeśli jednak na Twojej działce sytuacja jest odmienna, to dobrze jest skorzystać z zaleceń ilościowych proponowanych przez Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze. Określenie właściwej ilości CaO nie jest bowiem takie proste. Nie można jej określić jedynie na podstawie aktualnych pomiarów pH. Wynika to z tego, że jony H+ występują w glebie w formie wolnej (odzwierciedlonej w wartości pH) i związanej. Neutralizując wolne jony, osiągamy chwilowy efekt podniesienia wartości pH. Jednak z czasem uwalniają się związane jony, obniżając ponownie wartość pH. Jony H+ w formie związanej występują liczniej w glebach bogatych w humus i glebach ciężkich. Takie gleby będą wymagały większej ilości CaO.
Orientacyjne dawki CaO potrzebne do zmiany wartości pH w warstwie 0-20 cm przedstawia tabela:
Przejdźmy teraz do dalszych wyników badań. Przyjrzyjmy się zawartości w glebie makro- i mikroelementów potrzebnych roślinom do prawidłowego rozwoju. Nie można traktować ich wybiórczo, gdyż dopiero odpowiednie ich zbilansowanie przyniesie zamierzony efekt w postaci dobrze odżywionej winorośli.
Bilans substancji odżywczej
Generalnie dążymy do zbilansowania substancji odżywczych w glebie zgodnie z równaniem:
Zaopatrzenie w substancję odżywczą
Zaopatrzenie w substancję odżywczą jest zależne od zawartości tej substancji w glebie i jej przyswajalności
Przede wszystkim pamiętajmy, że wyniki badań przedstawiają tylko chwilowe wartości w momencie poboru próbek. Również same wyniki badań nie świadczą jeszcze koniecznie o niedoborach lub nadmiarze konkretnych substancji. Ważna jest bowiem przyswajalność substancji w danych warunkach.
Przy interpretacji wyników badań należy również uwzględnić głębokość gleby, gdyż wpływa ona na ocenę zasobności gleby w substancje odżywcze. Im gleba głębsza, tym mniejszy musi być udział substancji odżywczych w badanych próbkach. Winorośl może bowiem korzystać z substancji znajdujących się głębiej (fosfor, potas).
Zawartość substancji odżywczej w glebie
Na jakim poziomie jest zawartość danej substancji odżywczej w naszej glebie, możemy odczytać z poniższej tabeli:
W tabeli podane są wartości dla podstawowych związków chemicznych oraz dla czystych pierwiastków. Oto współczynniki przeliczeniowe podstawowych makroelementów:
N na NO3: 4,428
P na P2O5: 2,291
K na K2O: 1,205
Mg na MgO: 1,658
Mg na MgCO3: 3,472
Mg na MgSO4x7H2O: 10,204
Ca na CaO: 1,339
Ca na CaCO3: 2,497
Dla uzyskania najwyższego plonu należy dążyć do tego, by zawartość poszczególnych substancji w glebie znajdowała się na poziomie C lub D.
Przyswajalność
Przyswajalność poszczególnych substancji odżywczych jest zależna od bardzo wielu czynników. Oto przykłady tych zależności:
Ciężkość gleby – W glebach ciężkich obniżona może być przyswajalność azotu i fosforu.
Wilgotność gleby – Przy ekstermalnej wilgotności gleby (gleba bardzo sucha, gleba mokra), bądź przy wysokim udziale frakcji > 2 mm należy rozważyć podniesienie dawek nawozów fosforowych i potasowych oraz obniżenie dawek nawozów azotowych.
Wartość pH gleby wpływa na przyswajalność makro- i mikroelementów. Makroelementy są najlepiej przyswajalne przy pH neutralnym do lekko zasadowym, mikroelementy z wyjątkiem molibdenu, przy pH kwaśnym.
Wreszcie poszczególne makro- i mikroelementy wpływają wzajemnie na swoją przyswajalność. Zależności te obrazuje diagram, w którym strzałki zielone wskazują na podwyższanie przyswajalności, a czerwone – na jej obniżanie w mniejszym (cieńsze) lub większym (grubsze) stopniu. Zależności te ujęte są poniżej również w formie tabelarycznej.
Dla optymalnej przyswajalności ważny jest zatem wzajemny stosunek ilościowy poszczególnych substancji odżywczych. Znaczącym przykładem może być stosunek wagowy potasu do magnezu K:Mg. Ta zależność jest na tyle ważna, że jest podawana bezpośrednio w sprawozdaniu z badań laboratoryjnych. Interpretować należy ją następująco:
Zapotrzebowanie winorośli na substancję odżywczą
Po drugiej stronie w stosunku do zaopatrzenia w równania bilansu poszczególnych substancji odżywczych stoi zapotrzebowanie. Poniżej przytaczam zestawienia zapotrzebowania na substancje odżywcze dla winorośli zaciągnięte z dwóch źródeł:
Jak wynika z obu zestawień, mimo pewnych różnic, największe zapotrzebowanie winorośli jest na azot (N) i potas (K), przy czym potas w większym stopniu zabierany jest bezpowrotnie z gleby.
Przy uprawie winorośli należy dążyć do tego, by obieg substancji odżywczych na winnicy był prawie zamknięty. Organiczne odpady, jak obcięte drewno, wytłoki, liście, zielone cięcie powinny pozostać na winnicy bądź na nią powrócić. Tylko substancje odebrane winnicy jako plon i te utracone, np. przez wypłukanie, muszą zostać z czasem uzupełnione.
Określenie ilości nawozowych substancji odżywczych
Poznaliśmy już zatem zależności między poszczególnymi substancjami odżywczymi i znamy ilościowy skład makro- i mikroelementów w próbkach gleby. Jeśli nie dysponujemy zaleceniami nawozowymi, lub chcąc je sprawdzić, możemy postąpić następująco:
Najpierw obliczamy średnią zawartość poszczególnych substancji odżywczych z obu próbek, czyli warstwy ornej (wierzchniej) i podornej (dolnej). Wyliczoną średnią porównujemy z tabelą Poziomy zawartości substancji odżywczych w glebie i odczytujemy z niej poziom dla danej substancji (A – E). W moim wypadku wygląda to następująco:
Jeżeli różnice w wynikach dla warstw ornej (wierzchniej) i podornej (dolnej) są znaczące, np. próbka 0-20 cm odpowiada poziomowi zawartości substancji odżywczych D/E, a próbka 20-40 cm poziomowi A/B, wtedy należy wymieszać glebę obu warstw, przeprowadzając głębokie oranie.
Jak widać, podstawowe niedobory w badanych próbkach występują przy potasie. Z tabeli możemy również odczytać ekstremalnie wysokie poziomy mikroelementów. Oznacza to, że w moim przypadku przy doborze nawozów powinienem wybierać te, które nie zawierają mikroelementów.
Zalecenie nawozowe odczytujemy z poniższej tabeli:
Zauważmy, że Ilość nawozu potasowego odczytanego z tabeli (440 kg K2O/ha – poziom niski, gleby lekkie) jest znacznie wyższa od proponowanej w zaleceniach nawozowych (120 kg K2O/ha). Wynika to głównie z faktu, że powyższa tabela zawiera wartości do przygotowania gruntu przed nasadzeniem (z możliwością głębokiej orki), a zalecenia nawozowe przygotowane zostały dla istniejącej winnicy.
W tabeli nie został ujęty magnez (Mg). Wynika to z faktu, że ilość magnezu jest uzależniona od ilości potasu (K) – spójrz stosunek wagowy K:Mg. Poza tym regulację magnezu na etapie zakładania winnicy przeprowadzamy zazwyczaj przy odkwaszaniu gleby. Jeśli jednak po odkwaszaniu poziom magnezu wymaga dalszej korekty, to możemy posłużyć się poniższą tabelą:
W badaniach i interpretacji wyników pominąłem azot (N). Wynika to z jednej strony z faktu skomplikowanego transportu próbek do oznaczenia azotu mineralnego laboratorium, z drugiej strony na etapie zakładania winnicy i w pierwszym roku jej istnienia nawożenie azotowe jest zazwyczaj zbędne. Zwłaszcza gdy przed założeniem winnicy przeprowadzimy głęboką orkę, w glebie zmineralizuje się wysoka ilość azotu. Wrócimy jednak do tematu nawożenia azotowego przy omawianiu nawożenia istniejącej winnicy.
W zależności od składu gleby uzupełnianie poszczególnych składników następuje w krótszych lub dłuższych odstępach czasowych w postaci nawożenia organicznego bądź mineralnego. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Przygotowanie gleby.
Komentarze
Badania gleby pomogą nam w przyszłości zadbać optymalnie o zdrowie winorośli. Jak przygotować próbki gleby do badania, co badać, gdzie i ile to kosztuje?
Wiemy już jakich substancji odżywczych i w jakiej ilości brakuje glebie pod naszą winnicę. Jak przygotować glebę? Jak i kiedy przeprowadzić nawożenie i czym nawozić?
Jakie odmiany wybrać do uprawy? Co to jest podkładka i jak ją dobrać? Gdzie i kiedy zamawiać sadzonki? Oto pytania, na które powinniśmy odpowiedzieć sobie najlepiej zaraz po badaniu gleby.
Gdy wybraliśmy już odmiany, powinniśmy zastanowić się, jak rozplanować winnicę. Jaką formę uprawy wybrać? Jak ukierunkować rzędy? Jaki wybrać rozstaw między sadzonkami i między rzędami?