Jak wybrać miejsce pod winnicę? Nasłonecznienie, ukształtowanie terenu, woda i gleba, to podstawowe czynniki rozstrzygające o powodzeniu lub porażce w uprawie winorośli.
Rozplanowanie winnicy
Formy uprawy winorośli
Winorośl, jako roślina pnąca, wymaga podpory, po której mogłaby się piąć do światła. W naturze podparcie stanowiły drzewa i krzewy. W uprawie stosujemy różne formy konstrukcji wsporczych. Zanim zaczniemy rozplanowywać układ rzędów i rozstawy między nimi i poszczególnymi krzewami, poznajmy stosowane formy uprawy winorośli. Od przyjętej bowiem formy uprawy zależeć będzie rodzaj podpory.
Pod względem ułożenia latorośli, bądź ściany liści wyróżniamy:
- formy pionowe – są to najczęściej stosowane formy uprawy. W zależności od wysokości pnia dzielimy je na niskie, średnie i wysokie. Przykładem jest uprawa w szpalerze.
- formy pionowe z częściowo wolno zwisającymi latoroślami – część latorośli jest mocowana w pionie, a część zwisa swobodnie.
- formy poziome – w tych formach latorośle ułożone są poziomo. Przykładem jest uprawa na pergoli.
- formy zwisające – latorośle zwisają z wysokiego pnia lub poziomego ramienia
W dalszej części zajmiemy się wyłącznie formami pionowymi, z uwagi na ich największą popularność.
Formy pionowe mogą występować jako pienne i bezpienne.
Forma pienna ma jeden, dwa, rzadziej więcej pni. W zależności od ich wysokości rozróżniamy formy pienne niskie (pień o wysokości do 0,4 m), średnio-wysokie (pień 0,4 – 0,8 m) i wysokie (pień powyżej 0,8 m).
Formy bezpienne mają przy ziemi zazwyczaj pojedynczy węzeł krzewienia, zwany pięścią lub głową.
Formowanie niskie (bezpienne i pienne niskie) stosowane jest w uprawie winorośli na glebach ubogich, suchych, piaszczysto-kamienistych. Możemy je spotkać na obszarach południowej Europy, ale również na bardzo stromych stokach u naszych bezpośrednich sąsiadów. Formy niskie przybierają formę krzaczastą i albo nie posiadają wsparcia dla latorośli, albo jest nim pojedynczy palik, bądź szpaler o niskiej wysokości.
Formowanie średnie (pienne średnio-wysokie) stanowi formę pośrednią między formowaniem niskim i wysokim i jest najczęściej stosowane również na obszarze Polski.
W znacznej mierze łączy ono zalety formowania niskiego i wysokiego. Są to najczęściej uprawy w szpalerze.
Formowanie wysokie (pienne wysokie) stosowane jest na bardziej urodzajnych, bogatych w wilgoć glebach. Takie warunki pozwalają na wyższe i bardziej przestrzenne formowanie krzewów.
formowanie niskie
zalety
- pozwala na uprawę winorośli na glebach ubogich i suchych
- ułatwione okrywanie winorośli na zimę w regionach zagrożonych mrozami
- wcześniej dojrzewające owoce z uwagi na wyższe temperatury bliżej ziemi
wady
- gorsza przewiewność krzewu z uwagi na zagęszczenie, podwyższająca ryzyko chorób grzybowych
- gorsze bezpośrednie nasłonecznienie liści
- możliwość zabrudzenia i uszkodzenia owoców znajdujących się blisko ziemi
formowanie wysokie
zalety
- mniejsza podatność wyżej położonych latorośli na przymrozki wiosenne
- mniejszy nakład prac pielęgnacyjnych w sezonie z uwagi na ograniczenie wzrostu
- prace mogą być wykonywane w pozycji stojącej, bądź maszynowo
- można stosować zadarnienie międzyrzędzi
wady
- wymaga lepszych warunków glebowych
- w regionach zagrożonych mrozami większe zagrożenie przemarznięciem
Kierunek rzędów winnicy
Na wybór kierunku rzędów ma wpływ:
- przeważający kierunek wiatrów: Ustawienie rzędów zgodnie z głównym kierunkiem wiatrów ułatwia osuszanie krzewów.
- ustawienie względem stron świata: Kierunek rzędów północ-południe jest korzystniejszy niż wschód-zachód, z uwagi na bardziej równomierne nasłonecznienie krzewów.
- ustawienie względem spadku terenu: Ustawienie rzędów zgodnie ze spadkiem terenu ułatwia prace z wykorzystaniem maszyn. Wyjątek stanowi ukształtowanie terenu w formie tarasów. W tym wypadku rzędy prowadzone są zgodnie z kierunkiem tarasów.
- proporcje i położenie parceli: Im dłuższe są rzędy, tym niższy jest koszt konstrukcji wsporczej na metr bieżący szpaleru. Ukierunkowanie rzędów wpływa na lepsze lub gorsze wykorzystanie dostępnej powierzchni.
Dobór rozstawu rzędów
Naszym podstawowym celem przy rozplanowaniu winnicy będzie zoptymalizowanie fotosyntezy liści winorośli. Jest ona zależna od ilości światła, temperatury oraz zaopatrzenia w wodę i składniki pokarmowe. Poprzez dobór formy uprawy i dobór rozstawu rzędów, możemy w zasadniczy sposób wpłynąć na ilość światła padającego na powierzchnię liści. Chcąc zwiększyć fotosyntezę, powinniśmy tak kształtować ścianę liści (jej wysokość, odległość między rzędami, układ latorośli), by jak największa ilość liści była bezpośrednio nasłoneczniona. Im mniejszy rozstaw rzędów i im większa wysokość ściany liści, tym silniej rzędy będą się wzajemnie zacieniały. Równie istotna jest ilość latorośli na metr bieżący szpaleru, gdyż przy zbyt dużej ich ilości, liście poszczególnych latorośli będą się wzajemnie zasłaniać. Nie powinna ona przekraczać 15 latorośli na mater bieżący szpaleru.
Wzajemną zależność wysokości ściany liści i rozstawu rzędów opisuje proporcja:
Dzięki utrzymaniu odpowiedniej proporcji promienie słoneczne będą docierały do strefy gron również wczesnym przedpołudniem, późnym popołudniem i jesienią.
Rozstaw rzędów musi być także dopasowany do maszyn, które posiadamy lub chcemy w przyszłości używać przy uprawie winorośli. Dotyczy to również przestrzeni między skrajnym rzędem i granicą działki. Gdy planujemy wykorzystanie maszyn (nawet, jeśli jest to tylko kosiarka), to pamiętajmy o pozostawieniu odpowiedniej przestrzeni na końcach rzędów. Umożliwi nam ona zawracanie i swobodną zmianę rzędu.
Przy wykorzystaniu maszyn rolniczych minimalny rozstaw rzędów określamy następująco:
W zależności od przyjętego rozstawu rzędów uprawę określamy jako:
- wąską (rozstaw rzędów poniżej 1,8 m)
- normalną (rozstaw rzędów około 1,8 m do 2,5 m)
- szeroką (rozstaw rzędów około 3 m i więcej)
Rozplanowując winnicę, nie zapomnijmy też o przejściach między rzędami, szczególnie wtedy, gdy rzędy są bardzo długie. Ułatwią one późniejsze poruszanie się po winnicy.
Dobór rozstawów krzewów w rzędzie
Kolejnym parametrem decydującym o gęstości nasadzeń jest rozstaw między krzewami w rzędzie. W zależności od przyjętej formy uprawy, rozstawu rzędów i rozstawu między krzewami, winnice mogą mieć gęstości nasadzeń od 1.500 do 10.000 krzewów na hektar.
Im większa gęstość nasadzeń, tym mniej światła słonecznego dotrze do winorośli, tym gorsza będzie przewiewność winnicy i tym mniej miejsca będą miały krzewy na rozwój systemu korzeniowego.
Jak już wiemy z artykułu Wybór odmian winorośli, poszczególne odmiany charakteryzują się różnym wigorem. To od niego ostatecznie powinniśmy uzależnić planowaną gęstość nasadzeń danej odmiany. Dlatego, podczas gdy rozstaw rzędów przyjmujemy z reguły jednolity dla całej winnicy (z uwagi na maszyny i nasłonecznienie), to gęstość nasadzeń dla poszczególnych odmian będziemy regulowali parametrem rozstawu nasadzeń w rzędzie.
Typowe rozstawy krzewów leżą w zakresie 0,8 do 1,4 m. Typowy rozstaw dla formy jednoramiennej to 1 m. Jeśli planujesz uprawę w formie dwuramiennej, wtedy rozstaw krzewów powinien wynosić co najmniej 1,20 m.
Teraz gdy już wybrałeś odmiany winorośli i rozplanowałeś nasadzenia, możesz określić ilość i rodzaj sadzonek do zamówienia.
Na tym kończę cykl artykułów dotyczących przygotowań do założenia winnicy. Jeśli chcesz, podziel się w komentarzu swoimi uwagami. Pomogą mi one w przyszłości lepiej dopasować treści do Twoich potrzeb.
Życzę sukcesów w przygotowaniach do założenia winnicy i zapraszam do kolejnego spotkania na łamach winogrodnik.pl
Komentarze
Badania gleby pomogą nam w przyszłości zadbać optymalnie o zdrowie winorośli. Jak przygotować próbki gleby do badania, co badać, gdzie i ile to kosztuje?
Gdy już mamy wyniki badań gleby, trzeba je odpowiednio zinterpretować. Jakie jest zapotrzebowanie winorośli na substancje odżywcze i co to jest przyswajalność?
Wiemy już jakich substancji odżywczych i w jakiej ilości brakuje glebie pod naszą winnicę. Jak przygotować glebę? Jak i kiedy przeprowadzić nawożenie i czym nawozić?
Jakie odmiany wybrać do uprawy? Co to jest podkładka i jak ją dobrać? Gdzie i kiedy zamawiać sadzonki? Oto pytania, na które powinniśmy odpowiedzieć sobie najlepiej zaraz po badaniu gleby.